TITIPI-‘ESE I SE ‘ILI-AFI LE ‘AUVAE-ALALO O SE TAFOLA

By Fa’aliliu e Maiava 31 May 2016, 12:00AM

O lo’o tau-sa’ilia nei e le Matagaluega o le Fa’asao a Niu Sila, tagata na fa’aaogaina se ‘ili-afi e tipi-‘ese ai ponaivi o le ‘auvae-alalo o se tafola tele e maua atu ua mate.

Na maua atu i le matafaga i matu o Bull Creek, latalata i Milton i le fa’ai’ua o Aperila, le tino o se tafola e 15 mita le ‘umi, ma se tipi tele i lona ‘auvae-alalo.

Ta’ua e le Matagaluega o le Si’osi’omaga, o tafola tetele fa’apea, e masani ona o ‘o i le 11 – 18 mita le u’umi. 

O le tipi-‘esea o ponaivi o le ‘auvae ma ‘ave, o se faiga-fa’aGaoi lea ua le-fiafia ai le Matagaluega ae maise le ‘Au-matutua o tagata Maori.  

Na ta’ua e Annie Wallace o le Matagaluega, e talitonu o se ‘ili-afi sa fa’aaoga e tagata e tipi ai le ponaivi aua e pau lea o le meafaigaluega e mafai ona tipi ai o se ponaivi lapo’a fa’apea.

“E matua mata’utia lava lenei faiga le-alofa, e seasea tupu se mea fa’apea aua e le faigofie fo’i ona fa’atino o ia gaioiga le-taupulea.”

 O faiga fa’aGaoi nei o se solitulafono i lalo o le Tulafono mo le Puipuiga o Mamele ma Meaola o le Sami, o lana fa’aaliga lea. 

“E matua solitulafono lava lenei mea ua fai ma o le a su’esu’e lelei iai le Matagaluega ona ua matua le-fiafia lava le Ofisa ma le pulega.”

Pe o le vae-tolu o ponaivi o le tafola na toe fa’afo’i atu i le matafaga lea i nai aso mulimuli ane, ina ua maua le tafola ua mate, o lana fa’aaliga lea. 

“O le a fa’aauau pea su’esu’ega a le Matagaluega nei mo i latou na faia lenei galuega le-alofa.”

Na ta’ua fo’i e Graeme Fraser – o se tagata-nu’u matua o le a’ai o Moturata, ua le-fiafia tele tama-fanau a le nu’u, ona o le “osofa’ia fua” o tafola.

“E leai sa latou aia e ‘ave’esea ai se vaega o le tafola..o ponaivi sa toe maua na va’ava’ai lelei e tama-fanau a Moturata,” o lana fa’aaliga lea. 

Na fa’ailoa fo’i e se tasi o toe-ulutaia  o Martin Palmer,  e talitonu ua ‘avea le ‘auvae o le tafola ona o nifo, pe o manana’o ai tagata na gaoia. 

“I aso anamua, a maua e se tasi se tafola fa’apea, ona ‘ave’ese lea e tagata-folau nifo e fai ai asoa ma taulima.”

A ua fiafia ina ua toe fa’afo’i atu nisi o ponaivi o le tafola ae na ta’ua, e sili atu pe a na toe fa’afo’i atu le ponaivi atoa o le ‘auvae-alalo.

“O le a matou va’aia lelei vaega uma o totoe o le i’a.”

Na ta’ua e Alice Wallace, e talitonu,  na mate lava le tafola i le sami.

O lo’o galulue fa’atasi nei le Matagaluega o le Si’osi’omaga ma tagata-nu’u o lea a’ai e ‘ave’esea le tino atoa o le i’a. 

O le ‘ave’esea o vaega o le tafola lea, ua toe manatua ai fo’i le to’esea e nisi o le ‘auvae-alalo o se malie tele na a’e i le Matafaga o Warrington i le fa’ai’uga o le masina o Mati.

By Fa’aliliu e Maiava 31 May 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>