Manatu o le Fa’atonu - Auaunaga ‘anoa, auaunaga fa’avae

By Mata'afa Keni Lesa 28 April 2016, 12:00AM

E su’esu’e atu itulau o la outou nusipepa ananafi, o loo i ai se tusi sa faaulutalaina “O Ai, o le a ma aisea ua faapenei ai?” i le itulau 13 na tusia e se tasi “Tagi Fatu Nutimomoia” na tosina atu ai le mafaufau.

Tu’u mai la a’u se’i o’u vave ta’u atu ia te oe pe aise. E lē o se matua faanoanoa ‘ea lea ona e faapea e ui lava ina o loo i ai tagata e pei o lenei alii lea na pagatia ona o le le mafai e le malo ona tuuina atu ia te ia-ia auaunaga faavae-ae o lea lava e faaauau ona faamaumau e le malo le faitau miliona ma miliona o tala i galuega tetele e leai se aoga?  

E peiseai e le o se mea lea e leaga tele, ae o lea e faitau miliona ma miliona a tatou tala-ia sa faamaumau e le faatalale, faaaoga sese ma faiga pi’opi’o ia ua matua manino ona faamaonia. 

O le itu taua e ao ona matauina e faapea e tulai mai loa tagata faigaluega o le malo i tulaga o le paoa e faamalie ai o latou mana’o leaga ae maumau ai tupe a tagata lautele, o le toatele ua matua teena i se faiga e le amiotonu mai o latou sea e tatau ona maua.

O tagata matitiva o loo filo ia i latou –e sili ona matua pagatia ai.  I se isi faaupuga, tatou te pagatia uma ai lava. I le taimi nei la, o le tusi a Tagi Fatu Nutimomoia” e matua momomo ai le loto.  “O le auaunaga tau Taavale e feavea’i ai gasegse o se tasi lea o laina o le ola e tuuina atu ai le faamoemoe i tagata o i totonu o taimi e aupito i pogisa,” o lana tusi mai lea.

 “O manaoga autu ma taualumaga o le faataua silisili lea pe a pa’ia le itu i nei auaunaga. O la’u fetaia’iga faanoano ma le tatou Aauaunaga Tau Taavale mo Gasegase o se tasi lea e ono mafai ona ia faasaoina le ola o se tasi e pele i lo’u olaga ae o le mea sili, o le faalagolago i lea tulaga sa matua tele ona o lo’u iloa (masalo)o a manaoga ma taualumaga e mafai ona ia tuuina mai.”

.E tusa ai ma lea tusi, na taunuu le Taavale a le falema’i a ua lua minute talu ona maliu le pele a le na tusia lea tusi.

Ae peitai-na faasolo ina sili ona leaga. O lo’u faamoemoe sa tumau pea ona o lo’u iloa o le a i ai foma’i i lea nofoaga e taumafai ona toe faa-manava i latou ma o lea sa ou taofi mau ai pea i lea faamoemoe,” o le faaauauina lea o le tusi.

“Na feosofi mai i fafo ni tagata se to’alua o le Falema’i ona ‘ou ta’u atu lea ia i latou le tulaga ua i ai ma talosagaina pe mafai ona latou taumafai e toe faola mai la’u pele. 

 “Sa faaalia i o latou foliga le faate’ia, lē mautonu ma le leai o se fuafuaga –ona soso’o ai lea ma “O, sa na ona ta’u mai lava matou te o mai e avatu le tino, ua na o A’u o se avetaavale ma o le isi o a’u paaga lea-ua na o se “leoleo po,” e leai ni foma’i.

 “I lea la taimi-ua matua saputu mai o’u lagona, ua fefiloi le inoino, lē fiafia, faanoanoa ae o le tumutumu o na mea uma, ua leai se faamoemoe.” O ai na te mafai ona tuua’ia o ia? E mafai ona e tuuina atu oe i totonu o ona seevae? O le a sau mea a fai? Mafaufau i le tulaga lena? 

Sa faaauau pea le tusi: “O le mea moni-e le mafai ona ‘ou tuua’ia nei tagata faigaluega talu ai-na o atu lava e faatino le latou galuega (masalo), ae o le fesili ua nunumi ai lo’u mafaufau e faapea;

“O ai e tatau ona tilotilo mai i fafo mo nei ituaiga o mea?”, “O ai e gafa ma nei auaunaga ma le taualumaga o lona faatinoina?” “O ai, O le a ma Aisea ua faapenei ai?”

Ia-o le tali faigofie lava e faapea e noatia le malo. Ioe-o lea matou te talanoa atu e uiga i tagata faigaluega o le malo ia o loo totogi e totogi i tupe a tagata totogi lafoga ina ia tuuina atu nei auaunaga.

Afai ua leaga auaunaga, o lona uiga la- e le mafai ona tatou tuua’ia se isi lava tagata, e mafai? I le taimi nei la i totonu o lea tusi-o loo sailia e le tagata na tusia lea tusi ni tali, na ia fesoota’i atu i le falemai. 

Na tonu ia te a’u o le a ‘ou vala’au le Vaega Tau Auaunaga Lautele a le falema’i e fesili i ai pe i ai soo se latou Tusi o Taualumaga o loo faatulaga ai a latou auaunaga e pei  o Taualumaga Tau Togafitiga ma Ta’iala mai le falema’i o St.John i Niu Sila lea sa i luga o le initeneti, e avanoa i taimi uma.

Ina ua ‘ou fesiligia lea tulaga-sa ma fetaia’i ma le “O ai lea?”, “O fea o loo e valaau mai ai?” “O se faalapotopotoga lea?” “Mo le a?” Ina ua uma ona faaliliu atu la’u valaau-o fesili lava ia sa toe tuuina mai –ma o le faalogo atu i tua-sa mafai ona ‘ou lagona atu”E i ai se tatou Tusi?”

Na tonu ia te a’u ou te le toe valaau i ai ina ua uma ona latou faaliliu atu la’u valaau i le isi tagata.” O lea faiga-o se mea lea ua masani ai, a ‘ea? O ia tagata pisi-e pisi mo le a? Leai se mea!”

O le isi vaega o le tusi ua matua tau tonu lava.

 “Matou te malamalama lelei i lo tatou talitonuga e faapea”Afai o le taimi lea a le Atua e valaau ai lana fanau, o lona uiga-e le mafai ona tatou taofi.” Ae peitai-ou te talitonu e tuu mai foi e le Atua le avanoa ia i tatou e faasa’o ai le mea e tatau ona fai e fesoasoani ai i le ola o le isi tagata o i lenei lalolagi.

E leai se faamoemoe o lenei tusi e toe aumai le taimi ua te’a –talu ai ou te iloa o e pele ia i tatou valaauina- ae o se valaau ia i latou o loo i ai le paoa e faatino ai nei auaunaga e avea ma faamoemoe mo tatou tagata latou te iloa ai poo  fea ae o le a le mea e tatau ona fai. 

“Ou te faafetaia nisi o galuega ua faatinoina e le falemai, auaunaga ma fale, ae o nei lava manaoga autu ma manaoga faavae-e le tatau lava ona fulitua i ai –talu ai e mafai ona ia faasaoina ai pe faasaoina ai se soifua poo se ola.”

Tama’ita’i e ma alii, e matua leai lava se vaega o lenei tusi tatou te tete’e i ai.

Ua fia ni o tatou tagata ua maliliu ona o ni tulaga faapea? O le a le aoga o le i ai o nei fale e faitau miliona ma miliona le tau ae le o mafai ona maua ai ni auaunaga faavae? O le manatu autu e faapea e ui lava ina ua leva ona faatautala le faigamalo ia tatou tupe o lafoga, ae o loo i ai tagata o loo pagatia mai le maualuga o le tulaga mativa tau auaunaga faavae e pei o le tasi lea ua faaalia i totonu o lenei tusitusia.

Ma ia ‘aua lava nei galo ia i tatou faailoilo o le mativa ma le faatupula’ia o faigata ia ua tatou vaaia i nofoaga uma. O tala a nei tagata o tala ia o se tauiviga maoa’e e tatau ona tauivi i ai ina ia mafai ona faafeagai ma le mata’utia o le tau o le soifuaga i aso nei, ma i le faia o lea tulaga-o lea ua latou iloa ai e tatau ona latou mapu i fuafuga lelei ina ia mafai ai ona ‘alofia; talu ai- mo i latou lava-e matua leai lava se ‘emo’emo mai o le faamoemoe ua vaaia. 

Ma o lenei ua i ai so ta malo e foliga mai e fiafia tele e faase’e atu ia miliona ma miliona i tafāala e peiseai o se mea e masani ai. Tamaitai e ma alii, i le avea ma tagata, i le avea ma atunuu, e tatau ona tatou ala mai. E le o se mea lenei e masani ai.

By Mata'afa Keni Lesa 28 April 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>