Manatu O Le Fa’atonu - O se faiga pi’opi’o lenei na fai i tusi folau a Samoa ua alia’i mai, na falepuipui ai le Alii Saina o Jin Jipei

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 26 May 2016, 12:00AM

Ua matou lomia faasalalau i le Asō le vaega muamua e ala i se manatu o le faatonu- e 5 ona vaega. Ia e faafetaia le mea atoa na tupu mai, matou te una’ia outou ina ia outou faitau mae’ae’a lelei i vaega ta’itasi uma o lenei tusitusiga- se’ia o’o lava i le Aso Gafua.

O taimi uma lava e tuua’ia ai e le Palemia o Tuilaepa Sailele Malielegaoi le Samoa Observer-fai mai o loo faafoe e “vale ma tagata valelea”, ona toe ‘emo ai lea i tua- lo’u mafaufau i le taimi ua mavae i le aso 23 o Aperila 1977.

  O le taimi tonu lena na taunuu mai ai se alii Asia i le Malae Vaalele i Faleolo; ma ina ua fesiligia o ia, sa faailoa atu e lea alii i le alii ofisa tau femalagaiga sa tiute-o lona igoa o Kim Quang-I1. O isi mea uma lava o le misitelio lilo.

I le taimi nei- e pau lava le mea na iloa e lea alii ofisa tau femalagaiga-e faapea o le vaalele na malaga mai ai Kim Quang I1-na sau mai Tonga, atonu o ia o se tagata Saina, Korea poo se Iapani, ma talu ai e leai sona tuatusi e sau ai i Samoa, o lea na taofia ai o ia i le Falepuipui i Tafaigata. 

I le sefulu-lima aso mulimuli ane ai, i le aso 23 o Aperila 1997, ua le toe avea o ia ma mea lilo. I lena aso, ina ua fesiligia e le Faamasinoga Maulalo, sa faaalia ai e faapea o lea alii o se tagata tau faasese.  Sa ta’u atu e Kim Quang-I1 i le faamatala-upu o lona igoa moni o Jin Jipei, na ia faaalia ai foi o ia o le tagata Saina.  

I le taimi nei la-e aliali mai e faapea o ia aso e sefulu-lima o le fefe i Tafaigata e manino mai na matua luluina ai lona mafaufau, ma i le taimi nei e faapea o le tulaga faalilolilo sa si’omia ai lona tagata moni na matua aveeseina-ua salamo o ia, ua malie o ia e faailoa mea uma ia e manino mai na una’ia ai o ia e faapea o le tete’e e le aualā e tusa ai ma le tulaga faigata o Tafa’igata. 

Na faaalia e Jin Jipei i le faamasinoga o lona manatu moni o le tusi folau na ia faatauina i Tonga e “faatagaina.” Na ia ta’utino ua na faia se mea sese e faanoanoa ai ma na faia ai se talosaga e le nofosala ai o ia. 

Sa toe taofia o ia se’ia o’o i le aso 11 o Iuni 1997, o lona uiga o le a na faaaluina nei se aofaiga e sili atu i lo le lua masina o le faatiga mafaufau i Tafaigata;  o lea mafaufauga atonu e matua faatiga lava. O faiga pi’opi’o tau tusi folau ua avea ma faatiga ulu e sili ona mata’utia i le malo.

O se mataupu lea sa sili ona tele talanoaga na fai i ai faatasi ai ma le anoano o tuuaiga o le malo i le pepelo ma le taumafai e faalilo.

O Tusi i le Faatonu sa matua faatiga i le malo ma tuua’ia ai o ia i le faimea pi’opi’o.Ae ui o lea-o le leotele o le faasea a tagata lautele-o le matua fuli foi lea o le malo e puipui o ia; sa faaauau pea ona ia faatinoina lea faiga-ae semanu-o lea  ua iloa le faatauina atu faa-solitulafono o tusi folau i atunuu mamao.

Ma i taimi amata o Me 1997, o se upu mai le Falepuipui iTafaigata fai mai o le pagota o Jin Jipei ua le o toe fiafia i le ola nei.. O se tala sa faa-ulutalaina “O se tagata Saina sa taofia e le malosi lelei” –na aliali i luga o le Samoa Observer i le itulau i luma o le aso 9 o Me 1997, sa ta’ua ai se “leoleo o le falepuipui” sa faapea mai o Jin Jipei e “le o lelei tele.” 

Ina ua talosagaina ina ia faamalamalama mai-fai mai a ia o nisi taimi e le ‘ai ai Jipei. “Ona matou taumafai lea e una’ia o ia e ‘ai se mea,” o le faaaliga lea a le leoleo o le falepuipui, ma sa na faamatalaina ua faasolo ina leaga Jipei e tusa ai ma le malosi o le tino ma le mafaufau.”. 

I totonu o lea lava lomiga-o se manatu o le faatonu sa faa-ulutalaina: “O lenei faiga pi’opi’o tau tusi folau e le mafai ona alu ese lava ia,” ma fai ai le fesili: “Na iloa e Jin Jipei o lona falepuipui iinei a ua uma ona ia faaaluina le faitau afe ma afe o tala e faatau ai lona tusi folau, o lona pepa malaga-o sona pepa malaga lea i se olaga fou? 

“O lo matou manatu e leai. E ono mafai ona faapea o ona mafaufauga sa sili ona lelei-ae le o se faamoemoe mo se olaga fou o le filemu ma le sa’olotoga i le parataiso. “Masalo ua faanoanoa o ia ona o na mea uma i le taimi nei, ma faataio i totonu: ‘Faafetai tele le agalelei Samoa.

Faafetai tele mo le faalepo! O se mea lea mo le Palemia ma ana tagata tau femalagaiga e toe mafaufau i ai.” O le aso 11 o Me 1997, na lomia faasalalau ai se tala sa faaulutalaina “Atugaluga ua faaalia i le soifua maloloina o Jipei” sa lomia faasalalau i le itulau i luma o le Sunday Samoan.

Fai mai o le popolega i le soifua maloloina o Jipei ma ua talosagaina ai e tagata o le atunuu ina ia tatala o ia i tua e tusa ai ma mafuaga tau le tagata soifua. Sa loka o ia i totonu o se potu itiiti faatasi ai ma isi pagota e faatali ai o latou faamasinoga “e le faatagaina i latou e o i fafo,” e pei ona faamaonia e le leoleo o le falepuipui. “E tatau ona latou nonofo pea i totonu o lea potu se’ia o’o i taimi o latou faamasinoga.

.“O lea potu e matua laititi lava faatasi ai ma se avanoa e feoa’i ai,” o lana faamatalaga lea.  “O mea’ai masani lava o nai fa’i saka ma se fasi mamoe e pei o le lapo’a o lou tamatama’ilima.” I le faagasologa o vaiaso na soso’o ai-o le tali a tagata o le atunuu sa mata’utia.

O Tusi i le Faatonui sa una’ia ai ina ia tatala i tua Jin Jipei  na lomia faasalalau. I lalo o le ulutala “Ia faasa’oloto Jin Jipei” fai mai le tusi a le isi tagata: “O Jin Jipei sa le tatau ona falepuipui ona o nai faiga pi’opi’o a alii ofisa o le malo ia e manana’o e maua ni tupe fua. 

O lenei faiga o le a toe fai ai se isi ma’ila mataga i le igoa o Samoa e tusa ai ma le vaai mai a atunuu o le lalolagi. Ia tilotilo i luma mo se Samoa amiotonu ma sa’oloto mai faiga pi’opi’o.”

O le isi i lalo o le ulutala, “O isi tagata sa tatau ona loka,” o le tusi lea a le isi tagata tusitusi: “Aisea ua loka ai o ia i Tafaigata? E na o le tusifolau na ia faatauina. O le mea moni, o tagata na faatauina atu ia te ia lea tusi folau sa tatau ona loka ae le o ia. 

“Paga le uiga ese o le faiga o loo faafoe ai la tatou faiga faa-temokalasi? Solē, o lenei atunuu ua na o se motu lava. O fea o le a solo i ai o ia? Ae o le isi –o se tatalo a “Tamaiti Samoa o loo finau mo le AMIOTONU.”  

Fai mai:  “LE ATUA E, e le taumate ua e faitauina o matou mafaufau ma e faafofoga mai i la matou tagi atu mo le amiotonu ma le sa’olotoga, matou te naunau i ai mo Samoa, o lea ua matou faapotopotp ai i vaega ma fetufaa’I o matou talitonuga ona ua tele na’ua le faimea pi’opi’o i totonu o la matou faigamalo o loo i ai nei –ina ia le mafai ai ona latou iloa-ae matou te faalogoina le tauiviga ma le tiga o i latou e matitiva., I totonu o nuu ma ua matou vaai, ma vaai i le faateleina pea o le aofai o tupulaga talavou i le a’oga –ae ua le mafai lava ona matou.

 TALI ATU I LE LE AMIOTONU A NEI TAGATA!   

O le Vaega 2 o le manatu o le faatonu taeao, o le suafa fou o le “Palemia-o “Mr Tusifolau.”

By Faaliliu e Seagaitumua Tupuola 26 May 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>