‘Aumai e Faletupe, lapata’iga mo faiga-taufa’asese

By Maiava 26 April 2016, 12:00AM

Ua tatau i le mamalu o le atunu’u ona nofouta ma mataala i le tausisia lelei o fa’amatalaga uma e uiga i a latou teuga-tupe i faletupe.

O le lapata’iga lea mai le Kovana o le Faletupe Tutotonuj a Samoa, o Maiava Atalina Enari ma le Ofisa Sili o le Faletupe o le ANZ i Samoa nei, Tonga ma le Atu Kuki, o Matt Fisher, i se fa’asalalau fa’alaua’itele tu’u-fa’atasi. 

O lea fa’asalalau na tu’uina mai ananafi, o lo’o lapata’ia ai ni faiga tau-fa’asese ma isi faiga tau-fa’avalea e foliga ua fa’ateteleina pe i totonu o Samoa ma le li’o o le Pasefika.   

O faiga tau-fa’asese nei, e fa’ase’e ai e le ‘au-tauFa’avalea mai fafo, tagata o le atunu’u e fa’apea, ua latou mauaina se tupe e ala ati i a latou teuga-tupe i faletupe ma fa’amalosia ai latou e tala i tua ia tupe, ona taofia lea o se vaega o lea seleni e avea o se totogi, ae toe lafo atu le vaega o totoe e fa’aaogaina ai isi ‘auala ma faiga ‘ese.

Atonu e faigata ona silafia lelei e le tagata e ana le tusitupe ma le teuga-tupe lea,  ua avea lava latou ma vaega o lea faiga-mata’utia o tupe-taufa’avalea ua fuafuaina lelei e tagata solitulafono, pe a latou talia ma ‘auai ai i ia fa’atinoga. 

O se solitulafono mata’utia tele lea faiga ma ua galulue so’o-so’o-tau’au ai nei le Faletupe Tutotonu ma le Faletupe o le ANZ ma isi faletupe uma i Samoa, mo le fa’ailoaina atu o nei faiga tau-fa’avalea i Ofisa ma Vaega e fa’amalosia tulafono mo nisi su’esu’ega atili mo le faia o ni moliaga pe a ua talafeagai.

Ua fa’asolo lava ina lavelave ‘auala o faiga tau-fa’avalea ua iai nei, ae iai lava vaega e tatau ona nofouta iai tagata uma mo le puipuiga o latou lava mai le afaina ai.

O le puipuiga aupito sili, o le mataala lea i le teumaluina o fa’amaumauga uma o teuga-tupe ta’ito’atasi. O igoa o lo’o fa’aaogaina (usernames & passwords) o Pepa  ma Numera Fa’amaonia (PINs) o teuga-tupe ma tupe-tala i tua ma so’o se fa’amatalaga lava e uiga i teuga-tupe ta’ito’atasi, e le tatau lava ona fa’ailoaina i se tasi. 

“Matou te talosagaina fo’i tagata uma ina ia sui-sui so’o a latou fa’a’upuga (passwords) ma numera (PINs) mo teuga-tupe e faia i luga o upega-tafa’iLagi, ia amata nei lava. Fai ma siaki lau teuga-tupe. Matau lelei ma manatua au gaioiga tau teuga-tupe uma ma a silafia loa so’o se mea e te le’i fa’atagaina, fa’afeso’ota’i vave loa le faletupe,” o le fa’aaliga lea mai lea fa’asalalauga fa’alaua’itele.   

“Aua le fa’atagaina nisi e fa’aaoga lau masini komepiuta ma telefoni fe’avea’i. A e le mataala, o le a maua le avanoa o tagata solitulafono ma le-mafaufau, e iloa ai fa’amatalaga tau-‘Oe lava ma fa’amatalaga o au teuga-tupe.

 “Afai e te maua se fe’au-fa’aImeli mai se tasi e te le-iloa pe masani ai fo’i, ‘aua le tatalaina pe talia fo’i! E mafai lava e tusi-fa’aImeli nei ona fa’afoliga o ni mea mo’i. Afai lava ua iai ni ou masalosaloga, fa’afeso’ota’i sa’o le tagata po’o le fa’alapotopotoga e iloa e sau ai le fe’au ma le Imeli, ma ia siaki lelei pe fa’amaonia.

 “A iai nisi e manatu ua a’afia i faiga tau-fa’avalea ia, e tatau ona fa’afeso’ota’i a latou faletupe po’o le Faletupe Tutotonu fo’i o Samoa, i se taimi vave. 

“Afai ua faia lava e tagata ni gaioiga e fesoasoani ai i tagata le-mafaufau nei i a latou gaioiga e pei o le malilie e tu’uina atu fa’amatalaga o a latou teuga-tupe pe o ni fo’i so’otaga, o le a le-mafai lava e le Faletupe o le ANZ ona toe fa’aolaina atu a latou tupe. ‘

“Mo se puipuiga le-tumau, ua fautuaina e le ANZ, o le a fa’aitiitia a latou fa’atinoga i masini tala-tupe ma feso’ota’i fa’aInitaneti, i le afe tala Samoa (SAT$1000.00) mo le puipuia o tupe leiloloa a le mamalu o le atunu’u e iai teuga-tupe ia latou. 

 “A fia malamalama atili i nei suiga, fa’amolemole, fa’afeso’ota’i mai le Faletupe o le ANZ i le telefoni numera 69999 po’o se lala latalata ane.

By Maiava 26 April 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>