Manatu o le Fa’atonu - Samala tonu le ulu o le fao

By Mata'afa Keni Lesa 19 July 2016, 12:00AM

O amioga a se pagota e to’atasi ua avea nei ma ‘autu o talanoaga a le anoano o tagata Ausetalia ma tagata uma maimoaina le polokalame o le 60 Minute i le TV, lea ua matua malepelepe ai ma olopalaina le igoa o Samoa. Ioe, e le natia lena mea. 

A’o le mea moni lava lea le atunu’u e; o ia lea e to’atasi, ua mafua ai o lenei fa’aletonu tele. E le tu’umamaina le mata’utia o lana mea sa fai i na nei tagata-‘ese, ae tatau pea ona fa’apea atu, o Lauititi Tualima, ua na o ni foliga o se fa’afitauli tele lava ua tatau ona fai lelei iai se fa’atatau a lenei atunu’u.  

Silasila fo’i i le mea o lo’o tupu nei i pagota, e foliga e pule lava latou pe a fia o-mai i tua, e le gata e matua tele ai le mau fa’aletonu a’o le anoano o isi fa’afitauli e tutupu mai.

E gaoi mai nai tagata i afio’aga ma alalafaga, e fa’asoloatoa i tupulaga teine ma tina, e fa’ao’olima i tagata faiPisinisi ae gaoi a latou tupe ma oloa, ae maise le tele o isi solitulafono latou te fai. E mata’utia ma ua silafia lelei e le atunu’u lea fa’ama’i ua faifai-so’o pea, a ua leva fo’i o fai. O se matua vavega lava le leai o se tasi e ma’umau ai se soifua ae atonu e le o toe mamao lava ae tupu lena mea. 

Tatou te le mo’omia le toe tilotilo i lea polokalame – le 60 Minute e tau fa’amanatu mai ai lea mea mataga.

O le mea moni lava, ua lea ona tutupu ia mea i Samoa nei, mea e le fia fa’alogo iai o so’o se tagata-Samoa, a ua leva na tatau ona ‘alofia ma taofia, pe ana ua fai iai se fa’atatau a latou e fitoi tonu iai lea matafaioi. 

O le fa’anoanoaga lea, ona o le o ano iai, ma o le mafuaga lava lea o le fai-so’o ma toetoe o aso uma e ripotia ai i lenei nusipepa – po’o se isi fo’i vaega fa’asalalau, ni pagota ua sosola ma tele ai isi fa’afitauli ma fa’apea ai, o le mea ua masani ai.

Leai e le se mea masani. E le tatau lava ona talia ia uiga le-mafaufau, ua talafeagai ai ona silasila toto’a iai ma fai iai se fofo.

La lea la. Ua pei ai o se mea-ula lenei atunu’u i le va’ai mai a le lalolagi ma atili tomo atu ai lava i lalo taumafaiga e tau-tauleleia ai lenei atunu’u ma avea o se nofoaga e fetuleni mai iai tagata-tafafao.

Leai a se Samoa ao-uliuli e le lagona le ma i nei mea, ae maise le fa’alumaina o le atunu’u e pele i loto ma agaga. Po’o le a le tele o mea lelei ma mea matagofie e iloa ai lenei atunu’u ma o tatou tagata, e le toe ‘ela le silasila a le lalolagi ma ta’uta’u, o se atunu’u o tagata fa’amalosi-tama’ita’i, o tagata e nonofo i le parataiso e tafili-saunoa ai le ‘au-fa’ao’osala, e pule ai lava le tama a le ‘olomatua i lana mea-valea e fai. 

E ioe le taofi ma malamalama fo’i i le fa’asea mai o isi Samoa i le lotoifale nei ae maise i atunu’u mamao. A ua fa’ateleina le le-fiafia ona o le polokalame 60 Minute lea, ua matua malama ai i ulugalu lenei mea mata’utia.

Ae le tatau ona tatou fai-mea-feato ai pe so’ona fa’asausili ai i o tatou manatu fia-iloa, ma pogisa ai le va’ai i le mea-moni o lo’o tupu ma folofolo malie le fuala’au o le onosa’i. 

Ua fai lava si ‘umi o matou fa’ailoa atu pea, ua tatau lava i le malo ona seu silasila toto’a nei, i le malu-puipuia ma le saogalemu o le atunu’u, ma se’i fai se fa’atatau talafeagai, i le tulaga fa’aletonu o iai nei le falepuipui i Tafa’igata. E le ila ‘ea i lenei mea ua tupu? O lagona ea se maasiasi o le malo pe a manatu i le fia miliona o fa’aalu ma’umau i faiga-fa’atautala ma ‘auala-pi’opi’o, ae sa tatau ona fa’aaoga nei seleni faitele e fau ai se pa lelei i le falepuipui?  

Ae matua ogaoga atu le mata’utia o le fa’amalosi-teine, o le pule-le-uma, o solitulafono masani o le gaoi ma le faomea, o sauaga fa’asaga i tina ma tama’ita’i ma fanau, ma le isi anoano o solitulafono ua ta’atele nei. E matua le-talia lava nei mea i se atunu’u malamalama, se atunu’u fai mai ua Kerisiano ona tagata, a’o fa’afitauli ua tatau ona tutu-fa’atasi ai le atunu’u e fai vave iai ni ‘auala, e fo’ia ai, ma tu’u nei loa.

Moni e le fou ia mea, ona ua loa tausaga o fa’aofiofi mai lava i le lotoifale o aiga uma ma le atunu’u. 

Mo Tafa’igata lava ia, ua tatau ona toe fa’amanatu ia tatou uma, e le o le lafo i le falepuipui e a’oa’i ai pagota. Ao le tasi o fa’amoemoe aupito taua o le ‘ave i le falepuipui, o le puipuia lea o le mamalu o le atunu’u ma isi e asiasi mai, mai tagata fa’apea. Tagata le-mafaufau ma le-popoi. O tagata e le tatau lava ona tatala maia i tua, ae fa’amamao-‘ese ma tatou. 

Ua fia tausaga o afaina pea ma satia nisi o le atunu’u ona o nei pagota. O le ulugali’i Ausetalia lea na aofia i le Polokalame o le 60 minute, le tasi o mata’upu o le mau mata’upu e tele e aupito ogaoga ma mata’utia o lo’o natia i lalo o tauvela, e le o fa’ailoa. 

E le tatau lava ona tupu se mea fa’apea i sia ulugali’i. Sa tatau ona puipuia ma va’aia lelei e le malo, ma ia mautinoa, o matua loka-mau lima ma vae o Lauititi i paipa o le falepuipui, le mea e fitoi tonu iai.

O afea ‘ea e feala ai lenei malo ma fa’apea ane, ua lava lea?

A’o le mea tonu lena o lo’o tupu, o le a fa’aauau pea ona savalivali mai o pagota i fafo ma le falepuipui, o le a fa’aauau lava ona le-toe saogalemu so’o se tasi o lenei atunu’u. E o’o lava i totonu o aiga. ‘Ailoga fo’i o se polokalame mulimuli lea o le 60 Minute o le a silasila iai le lalolagi, ma Samoa nei fo’i.

By Mata'afa Keni Lesa 19 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>