Fuafua le Minisita e fa’asaoina le miliona o seleni

By Fa’aliliu e Maiava 16 June 2016, 12:00AM

O le Afioga a La’auli Leuatea Polata’ivao, o se Faipule o lo’o tuli’aupu se fa’amoemoe lelei. 

O le avea ai ma Minisita fou o le Matagaluega o Fa’ato’aga ma Faigafaiva, ua fa’ananau ai lana afioga ina ia fa’asaoina le miliona ma milliona o tupe a le atunu’u o lo’o fa’aalu ma’umau i fuala’au e ‘auina mai fafo, e ala i le una’ia ma fa’amalosi’au atu i le atunu’u aoao, ina ia saga’i ane e toto la’au fai-sua e fa’aaoga ma fa’atauina lava i totonu o le lotoifale o Samoa. 

O le tasi lea o fa’amoemoe o lo’o tulimata’i nei e La’auli i le isi lima tausaga o muamua. 

Ae le o nofoa’i ai Lana Afioga i le taimi nei. I nai masina talu ona tu i le tofi, na fa’aaliga e La’auli i le Samoa Observer, e iai se poloketi o lo’o fuafuaina nei, e fa’amalosia ai le ‘aufaifa’ato’aga o le atunu’u, e saga’i ane e toto la’au ma fuala’au fai-sua.

Aua a manuia, e ono fa’asaoina ai le silia i le lima miliona tala ($5 miliona tala) a le atunu’u i tausaga ta’itasi. 

“O lo’u una’ia e le matou Matagaluega le tulaga lea, tau lava ina fa’aitiitia le ‘auina mai o fuala’au fai-sua nei, e ala i le totoina o a tatou lava la’au i lo tatou nei lotoifale,” o lana saunoaga lea. 

“E i le va o le fa ma le lima miliona tala ($4–5 miliona tala) e fa’aalu i le tausaga e fa’atau mai ai fuala’au fai-sua nei e pei o kapisi, o letusa, o karoti, aniani ma tamato ma isi fuala’au uma mai fafo. 

 “I lalo o le poloketi fou lea, e le o toe mamao ae matou fesoasoani atu i le ‘Au-faifa’ato’aga i le fa’aaogaina o masini fa’anei-ona-po e fa’apitoa lava mo le faia o fa’ato’aga e totoina ai fuala’au fai-sua nei. 

“’Ou te matua talitonu lava, o mea nei e mafai ona fai ina ia fa’asaoina ai tupe o lo’o fa’aalu nei e fa’atau mai ai nisi o oloa nei mai fafo ae mafai lava ona tatou totoina i Samoa nei ma ‘auina atu i maketi tetele ma faletalimalo, ma fa’aauau ai pea ona maua tupe mai fua o fa’a’ele’eleaga e toto i le tele o taimi o le tausaga.”  

Na fa’aopoopo mai fo’i, e le fa’afuase’i ona o’o mai ni manuia peita’i, o lo’o iai lona talitonuga, e taunu’u manuia pe a tu’u atoa iai le loto.

Na saunoa fo’i, ina ia ‘ausia lea fa’amoemoe, e mo’omia lava le galulue fa’atasi o le Matagaluega o Fa’ato’aga ma le vaega o asiasi-itumalo e fesoasoani atu i faifa’ato’aga mo tulaga tau-seleni e lagolagoina ai a latou poloketi. 

I le ripoti o su’esu’ega na faia i maketi i le lotoifale ia Aperila 2016 a le Vaega o Fa’amaumau a Samoa, o lo’o iai se pa’u tele o le fuala’au o le tamato, o niu, taro ma fa’i ma maukeni.

O lo’o fa’amamafaina fo’i i lea ripoti, le pa’u maulalo o nisi o fuala’au fai-sua, lea na mafua ai ona si’itia maualuga o latou tau.

“O fuala’au fai-sua sa ‘auina atu i maketi i totonu lava o le atunu’u ia Aperila 2016, na iloga tupe na maua ai mai fuala’au fai-sua uma vagana ai le tamato, lea na matauina le pa’u ifo i le na o le 88 pasene, ae 3 pasene na pa’u ai le tele o maukeni nai lo le masina i luma atu,” o ripoti ia mai le su’esu’ega sa faia. 

 “O kapisi-lapotopoto e aupito maualuga tupe-maua na fa’amauina ai, e 49 pasene le fa’aopoopo (tusa e 2,371 pauna fa’aopoopo) a’o kukama na si’itia i le 12 pasene (937 pauna fa’aopoopo) ma kapisi-Saina sa si’itia i le 6 pasene (220 pauna fa’aopoopo) pe a fua i le masina i luma atu.

 “O le la’iitiiti o ia fua o fa’ato’aga, na mafua ai ona si’itia i le 35 pasene le tau-masani o le tamato ($7.86 i le pauna) ma le 2 pasene fa’aopoopo o le tau-masani o mauketi ($1.31 i le pauna).

“O le tele na’ua o kapisi-Saina ma kukama na afua ai ona pa’u ifo le tau-masani – 11 pasene mo le kapisi-Saina ma le 3 pasene mo kukama pe a fua i le masina i luma atu.” 

Toe fo’i atu la i le Ali’i Minisita ma ana fuafuaga, na saunoa ai, o lo’o iai pea maketi mo le popo ma o lo’o una’ia malosi fo’i le toe totoina o nisi niu se tele, nisi koko ma kofe se tele. 

“Lua aso talu ai, na tatala aloa’ia ai le Polokalame fa’aPonesi, ina ia si’itia ai fua o fa’ato’aga mai nisi o la’au iloga e pei o le niu, koko ma le kofe mo se ‘umi pe 4 – 5 tausaga,” o lana fa’aaliga lea.

“E tatau ona ‘ausia le le-la’iititi ifo o le limasefulu-afe niu fou, faselau-afe koko fou, ma le selau-luasefululima afe kofe a’o le’i ma’ea le polokalame lea i le isi fa tausaga o muamua. E matua lelei lava tulaga tau-maketi mo fa’a’ele’eleaga nei, e maua ai le pe’epe’e, o le suau’u mama, o le koko-Samoa moni mo le gaosia o sukalati ma le kofe.” 

Moni ua tele tausaga o fa’atino e le matagaluega faiga fa’aPonesi nei, ae ‘ese mamao lava fa’amaumauga o tulaga tau-popo na maua mai su’esu’ega sa faia.

I le Su’esu’ega Tau Maketi ia Aperila 20116, o lo’o fa’ailoa ai le pa’u o le popo-maua i le 38 pasene mai le masina o Mati 2016 na mafua ai ona si’itia le tau i le 11 pasene.

Popo maua i le taimi nei, sa 25 pasene e pau ai mai le tulaga masani pe a fa’atusa ia Aperila 2015, lea na fa’amauina ai le si’itia o le tau i le 7 pasene. 

By Fa’aliliu e Maiava 16 June 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>