Manatu o le Fa’atonu - Soia ona tatou taumafai e faalafi mataupu ‘anoa

14 February 2016, 12:00AM

Tusia - Mata’afa Keni Lesa

Faaliliu e Seagaitumua Tupuola

 

Se’i o tatou vaai. E ono mafai ona faamagaloina se tasi o manatu e faapea o faaupuga faa-polokiki o loo felafoa’i solo nei  i totonu o Samoa i aso nei, ae ua toe tolu vaiaso mai le Faiga-Palota Lautele, o se mea malie telē lea. Ae faapefea le ‘aufai-polokiki-aemise ai lava le malo silisili ese-ma lo latou faa-māmā sagia o mataupu o loo ta’oto, e te ‘ata ai. E matua uiga ese le malie. 

Fai la ma faata’ita’iga le sipāaga faa-polokiki e uiga i se tagi na faaulu e le Tautua Samoa Party e faasaga i le Palemia o Tuilaepa Sailele Malielegaoi ma lana faigamalo i le amataga o lenei vaiaso.

E tusa ai ma le Ta’ita’i o le Itu Agai o Palusalue Faapo II, ua soli e le malo le mataupu 32 o le Faavae.  O le mataupu o loo fesiligia I se tasi itu e faapenei lona faitauina: (1) O le a i ai se Kapeneta o Minisita, o i latou ia o le a i ai le faatonuga aoao ma le pulea o le pulega faatonu o le Malo o Samoa ma o le a fai mea faalogo uma i latou i le Palemene. O lea tagi o loo talosagaina ai le Faamasinoga ina ia faaleaogaina le faigamalo e le Palemia o Tuilapea ina ia faatagaina ai le Ao o le Malo na te tofia se Palemia mo le taimi nei ma se Kapeneta.

“O loo manino lelei I lalo o le mataupu 32 e faapea a faamavae se Minisita, e tatau foi ona faamavae isi Minisita uma e avea ma galuega e fai faatasi,” o le faaaliga lea a Palusalue.

O le faamavaega na ta’ua e Palusalue o le faamavaega lea a le Minisita muamua o Tupe, Faumuina Tiatia Liuga.

Ua uma ona faamavae Faumuina I le lua tausaga talu ai ona o tuuaiga e faasaga ia te ia e tusa ai ma lona faatinoina o nisi o ana matafaioi faale-Kapeneta-e aofia ai le taimi sa avea ai o ia ma Minisita o le Faalapotopotoga o Eleele a Samoa.

Fai mai le Sui Usufono o le Palemene mo Salega, o Afualo Dr. Wood Salele, e taua tele mo le malo ona ta’ita’i e tusa ai ma lana faata’ita’iga. 

O le a le aoga o le fai o le tulafono pe afai e le mulimuli ai le malo?” o lana fesili lea. “Sa matou faatali se’ia faata’ape le Palemene ona iloa lea o le mea a le Kapeneta o le a fai. Ae pei lava ona matou masalomia, e leai se mea na latou faia ma o lea na tonu ai ia I matou e fai se tagi faale-tulafono ina ia mautinoa ai o loo malu puipuia tagata.”

O se Loia ma o le Faipule mo Vaimauga, o Lefau Harry Schuster, fai mai ua uma ona fai e le Kapeneta le faaiuga-lea sa tatau ona fai e tusa ai ma faiga a le Faamasioga. 

Na ia ta’ua e faapea o loo i ai tuuaiga i totonu o le lipoti a le Pule ma Su’etusi Sili, ia na suesueina e le Komiti a Alii Ofisa o le Palemene (O.P.C.). O mea na maua i ia sailiga na tuuina atu i le Ofisa o le Loia Sili. 

 “Fai mai i latou sa le lava molimau e tuliloa ai lea mataupu,” o le faaaliga lea a Lefau. “Ae tusa ai ma la’u vaaia, ua uuma ona fai e le Kapeneta le mea e pogai ai ona iinei faiga tau Faamasinoga. E le o se tofi  o le Kapeneta le faasala pe leai, o le matafaioi lena a le Faamasinoga.

“Ua uma ona latou faaaogaina le faamavaega e avea ma ala e ‘alo ese mai isi mea faigata ma ia faaleagaoina ai tuuaiga e peiseai o ia tagi e leai se aoga.” Tamaitai e ma alii, o ni tuuaiga nei e matua fita lava. Pe tou te manatu e faapena. Ae peitai o le Palemia o Tuilaepa o se alii lea ua i ai se mafaufau tau faasese  e ala i mea malie E ui lava ina faapea o tagata polokiki masani semanu e mafaufau faalua e uiga i tulaga faigata o sea tau faamata’u a’o lei faia soo se upu. E le faapena Tuilaepa e pei o se tasi o i latou. O le taimi lava lena e ‘ata ai faa’amu’amu i lea tagi. 

 “O le a ‘ou molia i latou mo le $100 piliona ma popo e lua.” (O le a ‘ou molia foi) le latou Faamasino o Harry (Schuster) ma le latou leoleo muamua o (Papalii Ta’eu Masipau). Ae o le a ‘ou faasaoina Aeau (Peniamina Leavaiseeta) ona o la’u vaai ua gasegase o ia.” E na o Samoa lava e mafai e se tasi ona sao mai le ta’ua o se mea faapenei, aemaise ai lava e uiga i le soifua maloloins o se tasi Ae mo Tuilaepa lava ia ua fai ma ana masani lea faiga i le tele o tausaga.

 “Afai ou te molia A’e’au, e ono tupu se mea ia te ia talu ai ona faatoa maliu talu ai nei lava le isi Aeau, o ia lea sa ‘ou mana’o e I totonu o le Fono a Sui Tofia ae ua vave ona valaauina o ia.. “O le mea lea-ua na o ia lava (Aeau) o le a ‘ou faasaoina e aliali mai ua matua vaivai lava.” Ae mo le tagi, fai mai Tuilaepa o popo e lua o le a faaaoga e fafaga ai ana moa ae o le isi $100 piliona o le a tuuina atu mo atiina a’e a le malo. 

Ma i le taimi mulimuli la lenei ma le ta’ua o le mataupu e uiga ia Faumuina na laga e le Tautua, na toe tua Tuilaepa i lana upu e sili ona fiafia i ai. O lena mea o se mea “faavalevalea.”

“Aisea e tatau ai ona faasalaina i matou pe afai  na faamavae (Faumuina) ilona lava loto malie?” o le faaaliga lea a Tuilaepa. “O le taimi muamua lenei ua molia ai le malo ma o le a ‘ou faasaga e molia I latou ta’ito’atasi  i le $100 piliona ma popo e lua ina ia mafai ai ona latou aoaoina se lesona.”

Ia, o lena tamaitai e ma alii le faiga e te talanoaina ai mataupu faigata, o le faiga lea faa-Samoa. O le faiga masani lea-a ‘ea? O le tulaga tonu lava lea sa matou iloa e tuuina mai se faiga-malo na te faia soo se mea e ‘alo ese ai mai lo tatou iloa o mataupu moni.

O le fesili la o le a le mea o le a tuu pe a mae’a ona tatou fe’atai? O le tali e faapea o lea ua tatou iloa o ia mataupu e matua matuia lava ma talu ai ua faavalea I tatou e le faimea malie ma upu felanulanua’I, o lea ua tatou misia ai le vaaiga tonu.

Ae peitai, ia ‘aua nei o tatou fesuia’ia lanu o mataupu ‘anoa…ia ‘aua nei o tatou faatagaina a latou mea malie ma le alofa e aveese ai o tatou mafaufau mai le mea e tatau ona fai. I le faaiuga o le aso, o lea matou te talanoa atu e uiga i mataupu moni, faafitauli moni o loo matua afaina ai tagata moni e pei o oe ma a’u. E le mafai e le tele o le ‘ata ona fo’ia nei faafitauli. I le asŏ, e lelei ona tatou fesili ia i tatou, pe faapefea ona tatou fua manuia o se malo? O faapefea ona aafia soifua i aso uma i nei faiga faavae? O le a le fesootaiga i le va o le mativa ma faaiuga ia ua uma ona fai i le tulaga aupito i maualuga? O noatia taitai mo le faatupula’ia o tamaiti o loo faatau atu oloa I luga o ala tetele? Aisea e tatau ai ona tatou popole i nei faiga pi’opi’o ma e faapefea ona afaina ai outou? Mafaufau i nei fesili. 

Ia outou maua Samoa se Aso Sa to’afilemu  na ua faamanuia atu le Atua!

 

14 February 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>