Manatu O Le Fa’atonu - Sui o tatou mafaufau, sui le tatou ta’utinoga

By Mata'afa Keni Lesa 13 July 2016, 12:00AM

E matua leai lava ma se masalo i lea tulaga. O le mea e mana’omia e tagata o lenei atunuu o galuega ma le anoano o galuega. O le tulaga maualuga o le fua faatatau o le leai o ni galuega faatasi ai ma le maualuga o le tau o le soifuaga e pei o le roketi ua fana i le vateatea-ua fai lea ma faatiga i le soifuaga o le toatele o tagata.

Ae peita’i-e le ona pau lena. I totonu o Samoa i aso nei, e matua anoano tino malolosi o loo feoa’i solo i luga o ala tetele-ae leai ni mea o fai.

O loo nofonofo solo i tulimanu o faleoloa ma faapotopoto i luga o tafā-ala ma ua faamaonia ai le avea ma faafitauli i tagata e feoa’i i taavale. O nisi o i latou ua onanā i la’au faasaina. O i latou ia ua avea ma pomu tuu-taimi o loo faatalitali le taimi e pasae ai. O le taunuuga o nei tagata talavou o le faatino lea o se solitulafono mata’utia-talu ai-e matua leai lava se isi mea latou te faia e faafiafia ai latou.

Ae o le pogai o a tatou faafitauli –e matua sili atu ona loloto i lo lena. E toatele tamaiti ia e tatau ona aoaoina ina ia iloa faitau i a’oga maulalo-e le o i se nofoaga e tatau ona latou i ai. E faapefea ona matou iloa? E faigofie lava le tali. Ona pau o le mea e te manaomia o lou alu lea i lau taavale  e faataamilo i le taulaga i Apia-ona e iloa lea e faapea-e ui lava i le manomanō o tulafono e taofi ai tamaiti talavou mai le faatauina atu o oloa i luga o ala tetele, ae matua itiiti lava lona aoga.

I fafo ane o se fale talavai i totonu o le taulaga i le itula e 11 i le taeao ananafi-sa vaaia ai se tele o gaoioiga. Ua faatu e se tina lana laulau i lea nofoaga –faatasi ai ma le a itiiti mai –o ni tamaiti laiti se to’alua ma teineiti o loo la’uina atu oloa i lea nofoaga ma lea nofoaga, ma aisi i tagata e pasi ane mo sina tupe ta’ape. 

E manino mai e matua leai lava ma se popona i ai o lea tina e faapea ua uma ona pasi talu ai nei lava e le Palemene se tulafono, lea o loo faasa ai nei tamaiti laiti mai le faatauina atu o oloa i le taimi sa tatau ai ona o i le a’oga. O le mea moni e faapea ua matua tuuina atu e lenei tina- o ia lava ma lana fanau i le tulaga lamatia o molia mai le ‘alofia o alii Leoleo-ia e tatau ona latou faamalosia le tulafono –ma ua faaalia ai le anoano o mea e uiga i le tulaga o lea aiga. Ina ua fesiligia pe na te iloa e faapea o le mea na ia faia e le tusa ai lea ma le tulafono, o le tali a le tina na faaalia ai mea uma lava.

“E le ma le mativa,”  o lana musumusu lea i le gagana Samoa. A faaliliu i le gagana Peretania, e le ma le mativa.  E sa’o foi lona manatu, e tusa ai ma lo’u manatu. Afai e matamuli o ia e faatau oloa i luga o ala tetele, e faapefea ona ia fafaga lona aiga? O fea se isi mea latou te maua ai se tupe mo le ‘cash power, mea’ai, lavalava ma mea uma e manaomia mo le soifuaga?

“Ae te le manatu e faapea a e auina atu lau fanau i le aoga-o le a maua lo latou aoaoina-ma o se aso-ona maua lea o ni a latou galuega e maua ai sau tupe?” “O le a le aoga o le faatali?” o lana tali mai lea. “O lea ua faagasolo le olaga. E le mafai ona ‘ou faatali mo la’u fanau se’i tutupu a’e ma matutua-ona faatoa maua lea o ni tupe. E mafai ona latou maua tupe i le asō ma a ‘ou oti, o le a tuuina atu la’u faamanuiaga ia i latou. 

 “O le olaga lenei na matou tutupu a’e ai. Na matou ola mai i se olaga faigata ae na matou ola lava. O le pogai lea ua matou i ai iinei i lenei aso.”

Na tuuina mai ‘ea ia i tatou le meaalofa o le ola ina ia na ona tatou ola ai? Afai o lena, atonu o le pogai lena na faaali mai ai lona iloa. O se faiga lea e ola ai e tusa ai ma aso uma. O lona uiga-o lenei tamaitai ma lona aiga-e leai lava ni a latou miti e ese ai e ese ai mai le soifua i lea aso ma lea aso. 

O se itu lea e momomo ai le loto. O le itu e faanoanoa ai, e toatele matua e pei o lea tamaitai. O ituaiga nei e le faa-fiafiaina i le manatu i miti ma le soifua i se olaga e ese ai. E le mafai ona latou aveeseina i latou mai lea ituaiga o mafaufau e faapea ona pau lava lenei o le faiga e ola ai. E leai se fesoasoani e maua pe afai e le tuuina atu e o latou matua se faamamafa e matua tele i aoaoga. O le tupu a’e i totonu o se siosiomaga lea e le o faatauina ai le aoaoina i totonu o a latou fuafuaga, e le mafai ona latou vaaia a latou fanau o loo uia se ala e ese ai.

Ae peitai-o le soifuaga i aso nei ua matua sili atu ona lavelave i lo ananafi. O loo tatou soifua i se taimi-lea e fua ai le manuia e lo tatou mafai ona o faatasi ma fesuiaiga o taimi. Lea e manaomia ai matua ina ia sui o latou mafaufau pe afai latou te manaomia a latou fanau ina ia ola mai mea faigata o aso nei. E tatau ona ia i latou se vaaiga mamao. Ma o lea vaaiga mamao e tatau ona faasino i le matua mamao atu i lo le na o le ola e tusa ai ma le faavae i aso uma. E tatau ona faasino i le faamanuiaina o tamaiti i totonu o a’oga ma le tuputupu a’e latou te fuafuaina o latou lava taunuuga. O le mea o loo tatou vaai i totonu o lenei atunuu i aso nei o le toe faagasolo foi lea o se faa-taamilosaga mata’utia.

O le mafaufauga lena e faapea “afai e mativa lo’u tamā, e tatau foi ona ‘ou mativa.” O lea ituaiga o mafaufau o loo faaauau pea ona faa-mativaina ai tagata, matua matitiva lava. O le lu’itau o le sui lea o le tatou ta’utinoga.

O loo tatou i ai i le mea na matou fai atu –o loo matou i ai. O le mea moni lena o le olaga nei. O le mea lea-e ese ai mai le ta’u ia i tatou lava-ua tatou matitiva, e tatau ona faatūtū le tatou vaai i sina mea e maualuga atu  O lea tulaga o le a faamanatu mai ai ia i tatou se faaupuga lauiloa: “Ia faatūtū i taimi uma le vaai mo le masina, tusa lava pe e te misia, ae te tu-laueleele lava i le va o fetu.” O le itu lea e tau faailoa atu e faapea, e tatau i matua ona tilotilo i le lumana’i ma vaai i le ata telē.

O le aoaoina na te faatinoina lea vaega taua i totonu o lea lumana’i. A aunoa ma se aoaoina lelei, o le a faaauau pea ona avega le soifua ma tauiviga. E ao i matua ona ta’ua ia latou fanau lenei mea. E faapea a aunoa ma se tulaga lelei tau aoaoga, e le mafai e tamaiti ona ‘ausia tala atu o le latou lalolagi itiiti ma o le a tumau pea lea tulaga faigata e faavavau. Ae peitai-e le tatau ona i ai i se tulaga faapena i taimi uma.  Ua tatou vaaia i aso nei le faiga ua sui ai e tamaiti aoaoina fuafuaga mo latou aiga.

E faapea o le maualuga o mea tau aoaoga ua e ‘ausia-o le lelei foi lea o avanoa e te faia ai ni avanoa mo oe lava  ma fesoasoani atu ai i tagata e latalata atu ia  te oe. Ma o le sili ona lelei o ou avanoa, o le lelei foi lea o le tulaga o le olaga.

E leai lava se isi faiga e faailoa atu ai. O le a sou taofi? Ia outou maua Samoa se Aso Lulu o manuia, ma ia faamanuia atu le Atua!

By Mata'afa Keni Lesa 13 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>