Faamata’u e se Kegi poo se talavou fia’ai?

By Lanuola Tusani Tupufia 05 June 2016, 12:00AM

Ua lapataina sui o tagata lautele e uiga i se kegi a tupulaga talavou ia o loo faataamilo i Apia, fasi tagata, gaoi taumafa ma soo se mea e mafai ona latou maua mai ia i latou.  O lea vaega ua le gata ina latou faatupu le fefe i tagata taito’aasi ia e masani ona tafafao i le taulaga-ae faapea foi pisinisi ia ua popole i sauaga ma lo latou faaleagaina o mea. 

E toatasi se tamaitai na ia lagona le faamata’uina o ia e ia tagata talavou ma ua na faailoa mai le tulaga faigata na la feagai..  O Jay Retzlaff ma isi ana uo sa taumafa se latou pizza i tua o le fale o le malo i le Aso Faraile talu ai ma o le taimi lea na osofa’ia ai latou. Na faailoa e lea Tamaitai i le Sunday Samoan e faapea sa faafuase’i lava ona osofa’ia lona to’alua ae le iloa poo fea e o mai ai. “Sa matou aai ma se uo ma lona toalua i lea nofoaga (fale o le malo) ma o le taimi lea na o atu ai se vaega o tamaitai e leaga olaga ma tatu’i lo’u toalua,” o lana faaaliga lea i le Sunday Samoan.

“E leai se mea sese na matou faia. Na latou ave a matou pizza ma coke, ‘ai ma tau’ai atigi fagu i le matou taavale. E le gata i lena-na latou gaoia a matou telefoni.” Fai mai Ms. Retzlaff o le itu faanoanoa o lea tulaga o le laiti o tagata solitulafono. 

“O nei tamaiti laiti pe o le 14 i le 19 tausaga le matutua na latou fekiki, tatu’i ma palauvale i la’u paaga ma faamata’u mai latou te fasiotia o ia. Ua matou laki ona ua mafai ona matou o i totonu o le taavale ma o ese loa i le ofisa o Leoleo….sa mafai e la’u paaga ona sola ese ma sao i totonu o  le taavale ma alu atu i le ofisa o Leoleo ma ua faasaoina ai ma a’u.” Ua matua popole lea tamaitai i le saogalemu o tagata lautele ma ua tonu ai ia te ia ina ia faasoa atu lana tala i tagata i luga o ni o le fono lautele a nusipepa e igoa o le Makeki Online, e lapata’ia ai latou e uga i ia tagata gaoi faatupu vevesi. 

 “O loo i ai ni tamaiti e o mai i totonu o vaega ma fasi soo se tagata e nofonofo i lea nofoaga ma gaoi mai tagata,” o lana lapataiga lea. “Afai e i ai se tasi ua na iloa lenei faalavelave faamolemoli ia lipoti i le leoleo ona o lo matou taumafai e saili i latou. Matou te ofoina atu se taui.” O loo masalomia e Ms Retzlaff e faapea o nei tamaiti o se vaega lea o se tauvaga tau siva lauiloa lea na fai i lumafale o le fale o le malo i lea po.   Na toe ta’ua e le Tamaitai e faigata ona faagalo le mea na fai e nei tamaitai laiti ia i latou talu ai ua latou tuua se ma’ila i luga o ia. 

O le isi alii o Luatuanuu o Gordon Viliamu, na aafia foi i lea lava faalavelave i le po lava lea. 

 “Ua ‘ou fo’i mai  le faleaiga o Pinati lea na ‘ou alu i ai e faatau ai se mea’ai  ma o le taimi lea na osofa’ia ai a’u,” o le faaaliga lea a Mr. Viliamu.

“O le to’alua o i la’ua sa tutu i le tasi itu o le ala laupapa (i luma o Mulivai) ma e sili atu i lo le to’asefulu isi sa i le isi tulimanu. Sa ‘ou le popona tele ia i latou se’ia o’o ina ‘ou pa’ῡ i lalo ina ua tu’i atu mai tua. Na latou ave la’u mea’ai ma taufetuli ese.” E tusa ai ma Mr. Viliamu-o lea kegi e peiseai o ni tamaiti laiti. “Sa matua to’atele i latou ma e leai se avanoa e tali atu ai.” o lana faaaliga lea. 

E o’o lava i ave taavale o taavale la’upasese o loo taamilo i lea vaega ua masani i faiga a le vaega.  

O Isaia Fogatia lea e galue i le Matafele Taxi Stand, e tusa ma le 10mita  le mamao mai le mea na osofa’ia ai Viliamu, fai mai o ia osofaiga ua avea ma mea masani.  “E tupu toetoe lava o faaiuga uma o le vaiaso,” o le faaaliga lea a Mr. Fogatia. O le vaiaso talu ai na i ai se veni na sau ma taofi i lea nofoaga i le ala laupapa ma na o ese tamaitai talafou ma amata ona tau’ai atigi fafu ma ma’a i nofoaga uma. “O a tatou tupulaga talavou i aso nei ua avea ma mea ese.

O vaiaso uma lava e tatau lava ona i ai se tasi e osofa’ia i le faataamilosaga o lenei nofoaga ma e o’o lava ia i matou ua matou popole pe a latou tau’ai mai ma’a talu ai matou te le manana’o ia leaga a matou taavale.” Sa faailoa mai e Mr. Fogatia e faapea e ui lava ina manana’o avetaavale la’upasese e aia i ia tupulaga talavou, ae ua latou o ese ona o le popole ia latou taavale nei faaleagaina ma nisi faamata’ua matuia i o latou ola. “E moni matou te valaau i leoleo pe a tupu mai,” o lana faaaliga lea. “E ui lava ina o i latou ia o loo i lalo atu lava o le auala-ae tusa ma le ‘afa itulai e mafai ai ona latou tali atu i le valaau. E o’o ane la i lena taimi-ua leva ona sosola tupulaga talavou ona faaauau lava lea ona latou o ese mai le leaga ua latou faia.” 

E talitonu foi le avetaavale la’u pasese e faapea o potopotoga a tupulaga talavou i luma o le fale o le malo ua faatosina i ai se potopotoga o tagata sese. 

Ua leva ona faaaoga e avea ma avanoa mo tupulaga talavou e fai kegi ai ma isi ma tau. O lea faiga ua faateleina ai faafitauli i lo le mea sa fuafuaina. 

I lea lava aso na osofaia ai Mr. Viliamu ma Ms Retzlaff –na fasi ati se alii talavou na tatui i Matafele. Na avatu o ia i le falemai lea sa mulimuli ane ona oti ai..Sa le mafai ona maua mai se manatu aloa’ia mai Leoleo ananafi.

By Lanuola Tusani Tupufia 05 June 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>