Tala Faasolopito o Samoa mai le Amataga
Tapena ma Tuufaatasi e Fuimaono Na’oia Fasavalu Touli F. Tupua mo le Samoa Observer
Tuugamau o Tusitala
Na ‘ou maua ua na o se galuega tau simā e lē teuteuina, e pei lava o se tuugamau o se tamalii Samoa, faatasi ai ma le maoa’e o le tulaga lē vaaia lelei o se laulau faa-opeloge e 15 futu le umi ae 10 futu le lautele lea e 2 futu lona maualuga mai le eleele, ma o loo taatia foi i lea nofoaga se ma’a e 11 futu le umi ae 4 futu le lautele, ma e 18 inisi ua maualuga ai i lo le tuugamau o Tusitala. Sa lilofia lea nofoaga atoa i le lau-laau malili ua pala.
O le tasi itu sa tu ai se koluse ‘apa ua pala, ae o le isi itu o loo taatia ai se fasi ‘apa lapotopoto ua pala,e lē taumate o nai toega ia o teu fugalaau ma pale. E lē ona pau ia-o loo taatitia ai fasi la’au,o lau-la’au ma se ‘apa tuai, se nusipepa Simani o se taimi e le’i mamao atu.
O lea nusipepa ua faamaonia ai e o’o lava i tagata Siamani e maua lo latou taimi e asiasi ai i le tuugamau o Tusitala, ma o se itu lea ou te fiafia ai.
Ae o le tuulafoa’ina o lea nofoaga, o se mea tiga lea ia te a’u. “E matua leai lava se tasi e popona i lea itu, ma e foliga mai, o le faaupuga moni lea e ave i lea nofoaga. E leai se pa u’amea o i ai, ae ua na o se nofoaga ua lafoa’ina, o se tuugamau foliga palapalā, o le vao ma laau tetele ua milo faatasi ma lau-laau pala ma le anufe.
Ae ui o lea, afai la e ono tulaga faaletonu si mafola lea o loo ta’oto ai le tuugamau o Tusitala, o le a matua faatama’ia le tulaga matagofie o lea nofoaga.
O le itu taumatau e vaaia ai e se tasi le taoto mai o mauga o Upolu i lona matagofie lanulauava, ae lagolago e le matagofie o faatoaga e taoto mai lalō; o lalo ifo teisi e te vaaia ai le faataamilosaga o le vasa, mai Matū i Sasa’e, e afua mai Mulinuu i Falefa.
E taoto mai ou luma se vaaiga e 20 maila. O vaega sinasina o le sami e taoto ai le lau-‘a’au, ma nisi o vaa o tu’utaula i le Taulaga. O Fale-logo papa’e o le Malumalu Katoliko o loo ‘ila’ila mai i le susulu o le La. O le vaaiga atoa lenei e faamemelo i ai Tusitala pe a tilotilo mai lona mauga, ma e faatupu ita i nisi le matagofie o lona mapusaga tumau.
I lenei lalolagi taalaelae o fetu pupula
Ia outou ‘eli ai so’u tuugamau, ma tu’u a’e ou te oti ai
Na ‘ou fiafia ou te ola ai ma oti fiafia ai.
Ma o le a ‘ou ta’oto iinei ma la’u mavaega
O upu nei ia outou teu mo a’u.
Ua taoto o ia iinei e tusa ai ma lona mana’o
O le aiga o le tagata fōlau, o le aiga o le tagata mai le vasa
Ma o le aiga o le tagata tulimanu mai le maupu’epu’e
O upu ia o loo tusia i le tasi o itu o lona tuugamau, faatasi ai ma se la’au matuitui ma le fua o le aute, faatasi ai ma ni faailoga talafeagai.
O le pito lava i luga o loo i ai le suafa o Robert Louis Stevenson poo Tusitala-1850-1894. O le isi itu o loo vane ai ni upu Samoa e amata i upu “Tuugamau o Tusitala”, ona soso’o ai ai lea ma vaega 16 ma le 17 e si’i mai le Tusi a Ruta:-“O fea lava e te alu i ai, o fea lava e te nofo ai, ou te nofo ai foi, e avea ou tagata ma o’u tagata, e avea lou Atua ma o’u Atua, o fea foi e te oti, ia tanu ai fo’i a’u.”